عنبر نهنگ یا امبروکسان

در انتهای قسمت اول پست عنبر نهنگ اشاره ای داشتم به جایگزینهای سنتتیک این نُت گرون قیمت. همونطور که میدونیم نُتهای سنتتیک دو دسته هستن.

یا معادل طبیعیشون توی طبیعت وجود داره مثل وانیلین و کومارین که به ترتیب مواد اصلی وانیل و دانۀ تونکا هستن، یا معادلشون توی طبیعت وجود نداره (یا اگر هم هست به صورت طبیعی توی عطر استفاده نمیشه) مثل بوی اقیانوس یا اوزون. جایگزینهای سنتتیک (انسان-ساخت) عنبر نهنگ بدون شک جزو دستۀ اول هستن. این جایگزینها برای پایین آوردن قیمت عطر (چرا که عنبر طبیعی قیمت بالایی داره) و همچنین تضمین بهداشت عطر (عنبر طبیعی میتونه حساسیت زا هم باشه) و همچنین به منظور در دسترس گذاشتن این ماده توی عطرسازی (عنبر نهنگ کمیاب هست و هر کدومش با اون یکی فرق داره) ساخته میشن.

امبروکس یا امبرکساید (Ambrox با فرمول شیمیایی C16H28O که با اسم تجاری امبروکسان فروش میره) یکی از مطرحترین این جایگزینها هست. میدونم که الان دارین فکر میکنین چقدر اسمش صنعتی و کارخونه ای به نظر میاد و احتمالا دارین فکر میکنین ممکن نیست این مادۀ خام عطرسازی رو تست کرده باشین. دقیقا برعکس! نه تنها تو خیلی از عطرهاتون که تو خیلی از موادی که در پیرامون شما هستم این ماده بکار رفته، مثلا توی پودرلباسشویی شما. امبروکس ماده ای مُشکی، چوبی و شیرین هست که اگر رایحه اش قابل لمس میبود حسی هم تُرد و هم مخملی میداشت. این ماده توی سالهای ۱۹۵۰ توسط لابراتوار فرمنیخ (Firmenich) به منظور جایگزینی برای عنبر نهنگ به صورت آزمایشگاهی از لادن استخراج شد که بخاطر قدرت موندگاری بالایی که داره توی بستر عطرها استفاده میشه و فضای بویایی چوبی بلوند، فضای نمکی شبیه بوی پوست، و رایحه ای کرم مانند، تمیز و حیوانی داره که در مجموع توی عطر به صورت بویی معدنی و گازدار و گرم و شیرین و دعوت کننده که بیشتر شبیه بوی بدن هست نمایان میشه.

جالبه که رایحۀ این ماده علیرغم منشا گیاهی که از گل لادن میگیره هیچ ربطی نه به روغن سیستوس و نه به صمغ لادن داره چرا که یک تک مولکول شیمیایی هست که این همه قابلیت بویایی از خودش نشون میده.

البته مواد جایگزین عنبر نهنگ فقط به امبروکس ختم نمیشن و فقط هم در انحصار فرمنیخ نیستن. به عنوان مثال امبراروم (Ambrarome) ساختۀ شرکت Synarome، امبرِین (Amberain) ساختۀ شرکت International Flavors & Fragrance و امبروفیکس (Ambrofix) ساختۀ شرکت Givaudan و بسیاری دیگه همگی جزو مواد جایگزین عنبر نهنگ حساب میان.

برسیم به بحث عطرهایی که این ماده توشون خیلی بارز حضور داره.

بهترین نمونه برای مثال زدن عطر Christian Dior Sauvage هست که بخاطر دوز بالای امبروکسان به یک تاپ سلر و عطر پرفروش و پرطرفدار تبدیل شده.

و عطر ژولی اس لوکس S lux رایحه تخصص ژولی سام سرشار از امبروکسان میباشد

مورد بعدی عطر Dolce&Gabbana Light Blue هست. همچنین علت مجبوبیت و گیرایی عطرهای Geranium Pour Monsieur و French Lover و Portrait of a Lady از برند Frederic Malle همین عنصر هست. دیور دیون (Dior Dune) همنشینی نُتهای مرکباتی تازه و اکورد کهربای تاریک و شیرین و خزۀ درخت بلوط و پچولی هست.

توی این ترکیب رایحه ای نمکی و دریایی نهفته هست که حس عنبر نهنگ رو میده و خب حدس میزنین چی باشه؟ عطر Muscs Koublaï Khän از برند Serge Lutens زیر لایه لایه نُتهای حیوانی تاریکش حسی نمکی و پوست مانند از عنبر رو با امبروکسان میسازه. عطر Oligarch از Roja Dove تراکم حجیمی از امبروکسان رو با آیزو ای سوپر مسلح کرده که کلید موفقیت این عطر هست. عطر معروف هرمس Eau des Merveilles بوی چوبی و نمکی و دریایی خشک مشخصی داره که نیاز نیست بگم از چیه! و همچنین عطر Not a Perfume از برند فرانسوی Juliette has a Gun هم حجم بسیار بالایی از امبروکسان رو توی عطرش به عنوان تک عنصر محلول با الکل داره.